Elk jaar eind oktober of begin november wordt normaal gezien het waterfestival (Bon Om Touk) gevierd in Cambodia. Een festival waar het hele volk normaal een heel jaar naartoe leeft. Nu is het echter vier jaar geleden, gezien tijdens de festiviteiten van 2010 in alle oproer om en bij de 350 mensen vertrappeld werden. Het festival werd dan ook om die (en andere) reden de laatste 3 jaar niet gevierd. Je kan je inbeelden dat nu alle registers zullen opengezet worden en de spanning duidelijk te voelen is, nu ze niet 1, maar 4 jaar hebben moeten wachten op het feest der feesten.

Tijdens het waterfestival wordt de overgang van het regen naar het droog seizoen gevierd. Je zou voor minder feesten, want steeds regen, en verder te warm en te vochtig om een poot op te heffen, je zou voor minder eens uit de bol gaan. Niet dat het nu niet warm en vochtig is, maar bon.

Het Tonlé Sap meer ligt in een laag gelegen bassin en is via de Tonlé Sap rivier verbonden met de Mekong. Tijdens het droog seizoen staat het waterniveau van het meer hoger dan dat van de Mekong en stroomt het water van het meer via de zijrivier Tonlé Sap richting Mekong. Tijdens het regenseizoen echter zwelt de Mekong zodanig aan dat haar waterniveau hoger komt te liggen dan dat van het meer, en dan -klein schoon wondertje van de natuur- draait de stroomrichting om en stroomt het water dus van Mekong richting het Tonlé Sap meer. Alsof de natuur nog niet schoon genoeg was, zwelt het meer dan zodanig aan dat al het omliggende land overstroomt. Wanneer het droogseizoen er dan weer aankomt en de stroomrichting terug omdraait, kan al het overtollige water terug wegstromen richting Mekong, met als resultaat een stukje vruchtbaar land en een leger aan vis om U tegen te zeggen. Wie goed heeft opgelet in de lessen geschiedenis over Egypte, een beetje te vergelijken met de Nijl alvorens er een dam werd gezet.

Geen regen meer, een rivier die wonder boven wonder van stroomrichting verandert en op de koop toe heel wat vruchtbaar land en vis cadeau. Kerstmis is er niets tegen.

Tijdens het 3-dagen durende festival roeien een 400-tal roeiboten tegen elkaar om de grote eer. De roeiboten zijn lange smalle beschilderde houten boten waar tot 60 roeiers in kunnen. De boten worden vaak uit 1 stuk hout gehouwen en worden nadien met heel wat precisie beschilderd. Zinken is dus geen optie. De roeiers komen vanuit alle uithoeken van het land, en normaal gezien vertegenwoordigt 1 boot één regio. Je komt hier dus niet zomaar de eer van jouw team verdedigen, maar jouw hele gemeenschap. Dat wilt zeggen dat niet enkel de roeiers afzakken naar de festiviteiten, maar vaak een hele entourage groupies om alles mee te beleven. Aan de andere kant van de Tonlé Sap, aan de overkant van het centrum van de stad, ontstaat zo als het ware een Olympisch dorp waar enkele dagen voor de feesten (honderd)duizenden mensen post vatten. Naar horen zeggen, zouden tijdens dit festival zelfs 2 tot 3 miljoen mensen op de been zijn.

Ook worden er grote boten omgebouwd tot een soort paradeboten om aan het einde van de dag de rivier te sieren en te pronken. Stellingen worden opgetrokken, lichtjes omhoog gehesen en in formatie gezet, zodat geblonken kan worden -letterlijk- tegen de sterren op.

De dijken staan vol eetkraampjes waar je jouw buikje kan rondeten van schelpjes tot bamboorijst, van gefriteerde tarantula’s tot suikerriet, tot kiekepootjes, enz. Iedereen die een straatkraampje heeft staat hier of kan maar beter hier staan, want hier is het te doen. Allemaal heel gemoedelijk eigenlijk, een beetje zoals een braderie bij ons aan de kust, maar dan met wat meer volk. Batjes gelijk dat ze zeggen. Op de helling van de dijken zit het vol kijklustigen, en aan de overkant van de stad staat de achterhoede van de roeiers uitgelaten te wezen.

Telkens roeien 2 boten tegen elkaar, en dan gaat de winner door. Een echte afvalrace dus. Er zijn blijkbaar verschillende categorieën: sommige boten zijn iets groter, in sommige boten staan al de roeiers recht, in andere zitten ze allen neer, enz. De races gaan binnen elke categorie. Ik neem aan dat niet iedereen even lange bomen gevonden heeft om boten uit te houwen.

De boten liggen klaar om te vertrekken, laag op het water, roeispanen in de aanslag, toeschouwers vol spanning. Trommels, een coach die roept en “zoef, zoef zoef“, daar zie je ze naast elkaar schrijden. Laag boven het water, “hoeh, hah, hoeh, hah”, onder het gescandeer van de coach worden de roeispanen simultaan in het water geduwd. De tippen van de boten dansen om elkaar heen, voor, achter, voor, achter. Het is nipt, wie gaat er winnen, beetje voor beetje schrijden ze naar voor, welke tip ligt nu het verst, voor achter, “hoe hah”, … de eindmeet, en eentje die verslagen moet afdruipen. Aan de startlijn liggen alweer twee boten klaar, “hoeh, hah, woesh woesh”, weer een winnaar.

Bij ons zou iedereen luidruchtig staan roepen, scanderen, en vanalles wat, maar hier verloopt alles vrij rustig, zonder al te veel (extreem) rumoer. Dat maakt echter de spanning niet minder voelbaar. Er hangt duidelijk iets in de lucht, spanning, maar vooral ook vreugde en opwinding. Naarmate er meer verliezers terug naar de kant afdruipen, stijgt de spanning. Wie gaat er winnen? Heel wat Cambodianen hebben ook een kleine draagbare radio tegen het oor gedrukt, om zeker niets te missen. Naarmate het einde van de wedstrijd nadert, staat de volumeknop als het ware in hun oor gedrukt en zie je ze op de tippen van hun tenen staan. Spanning, spanning. En dan plots, De voorste tippen van twee boten dansen niet zomaar, plots schermen ze, de voorste boot zakt genadeloos het water in, en op een fractie van een seconde staan 60 roeiers tot de knieën in het water. Vliegensvlug reppen de speedboaten ter hulp, want kunnen roeien wilt blijkbaar niet zeggen kunnen zwemmen, en bovendien raast de Tonlé Sap ook best snel. Eentje minder, en die moeten volgend jaar een nieuwe boom zoeken…

De winnaar is bekend, maar wij hebben geen idee wie nu gewonnen heeft.

Aan de overkant van de Tonlé Sap maakt het precies ook niet veel uit wie nu gewonnen heeft, want het feest barst los. ‘Reuze’raden vol lichtjes beginnen te draaien, Gangnam style galmt door de boxen, de lichtjes van brommertjes flikkeren tussen de hordes mensen heen,… Er wordt duidelijk uitbundig gefeest, allen samen, want daar draait het precies wel om. Alleman in Phnom Penh, terwijl je anders tussen de rijstvelden woont, het zou voor minder feest zijn voor velen.

Als kers op de taart schrijden de verlichte paradeboten één voor één onder de volle maan door, onder begeleiding van echte tjingel tsjangel muziek. Een echt “feest” voor de zintuigen… Wanneer het begint te regenen, komt er even stoom uit enkele paradeboten, maar de pret kan niet stuk. En als klap op de vuurpijl, een vuurpijl of duizend. Vuurwerk, om enkele dagen vol spanning, vol feest, vol anticipatie van enkele jaren te bezegelen.

Tot volgend jaar!